نظام دو حزبى در سرزمين آفتاب تابان

چهل و سومين انتخابات مجلس نمايندگان ژاپن امروز در حالي برگزار مي شود كه رأي دهندگان ژاپني، براي اولين بار، نمي توانند نتيجه قطعي آراي خود را پيش بيني كنند. تا به حال و در پنجاه سال گذشته «حزب ليبرال دموكرات ژاپن» حاكم بي رقيب اين كشور بوده و در تمام انتخابات گذشته نيز پيروزي اين حزب و اكثريت قاطع آنان در مجلس مسئله اي قابل پيش بيني بوده است. اما امسال حزب دموكراتيك ژاپن، حزبي نوپا كه تنها پنج سال از زمان شكل گيري آن مي گذرد، خود را به صورت رقيب جدي براي حزب حاكم مطرح كرده است. به اعتقاد كارشناسان ژاپن با اين انتخابات گام نخست را به سمت «دوحزبي شدن» برخواهد داشت.
جونيچيرو كويزومي، نخست وزير و رهبر حزب ليبرال دموكرات ژاپن، انتخابات امروز اين كشور را آزموني براي سنجش ميزان حمايت عمومي از تلاش هاي او در جهت كارآمدتر كردن دولت و احياي اقتصاد ضعيف شده ژاپن مي داند. اين اولين انتخابات مجلس ژاپن از زمان به قدرت رسيدن كويزومي در سال 2000 است. او ادعا كرده در صورتي كه حزب متبوعش در به دست آوردن اكثريت كرسي هاي مجلس شكست بخورد، از قدرت كناره گيري خواهد كرد. اين دعوي نشان مي دهد حزب حاكم كماكان و با وجود رقيب تازه به ميدان آمده از پيروزي خود در انتخابات مطمئن است، اما شايد تعداد صندلي ها و آرا مسئله اي است كه در اين انتخابات بيش از هر چيز باعث نگراني ليبرال دموكرات هاست. اين حزب در انتخابات گذشته از 480 كرسي مجلس توانسته بود 247 صندلي را از آن خود كند. در صورتي كه امسال اين تعداد از 241 كرسي كمتر باشد، بايد منتظر استعفاي كويزومي بنا به ادعاي خود او باشيم.

حزب جديد، رقيبي جدي

حزب دموكراتيك ژاپن كه در حال حاضر بزرگترين حزب مخالف دولت است نيز نشان داده براي پيروزي در انتخابات مجلس برنامه جدي دارد، هر چند «پيروزي نسبي» نيز براي آنان نوعي برد محسوب خواهد شد. اين حزب كه رهبري آن را «تائوتوكان» به عهده دارد در مجلس فعلي 137 كرسي در اختيار دارد. كان در آخرين اظهارنظر خود هدف حزب دموكراتيك در انتخابات امروز را به دست آوردن 200 كرسي در مجلس دانسته است. اين حزب ماه سپتامبر گذشته براي تقويت توان رقابتي خود با حزب حاكم توانست رضايت «حزب ليبرال»، ديگر حزب مخالف اين كشور را براي ايجاد ائتلاف جلب كند.
اما با وقوف به ميزان نفوذ حزب حاكم، آنها اعلام كردند كه هيچ گزينه اي را براي ائتلاف رد نخواهند كرد. هر چند تنها احزاب مطرحي كه حزب دموكراتيك مي تواند با آنها در مجلس آينده ائتلاف كند احزاب «سوسيال دموكرات» و «كمونيست» هستند كه سياست هاي آنها با اين حزب بسيار متفاوت است. حزب دموكراتيك كه پس از متلاشي شدن حزب «شين شين تو» در سال 1998 ميلادي پا به عرصه سياسي گذاشت براي اولين بار در تاريخ احزاب ژاپن اقدام به تعريف سياست هاي خود و دادن و عده هاي كتبي (مانيفست) به مردم كرد. نائوتوكان، رهبر حزب مي گويد: «اين انتخابات نشان خواهد داد كه آيا ژاپن ظرفيت دموكراسي واقعي را خواهد داشت يا نه. علاوه بر اين دو حزبي شدن ژاپن نيز از نتايج آن خواهد بود.» كان پنجاه و هفت ساله كه بارها حزب متبوعش را تغيير داده است، در سال 1996 و با تصدي وزارت بهداشت در دولت ائتلافي نام خود را در عرصه سياست مطرح كرد. تلاش هاي او براي افشاي ناتواني دولت در جلوگيري از تزريق خون آلوده به HIV، به بيماران هموفيلي، موضوعي جنجالي بود كه براي او شهرت و محبوبيت به همراه آورده. اما ميزان محبوبيت او هنوز در مقايسه با كويزومي پايين تر است. در نظرسنجي اخير ميزان محبوبيت نخست وزير ژاپن حدود 60 درصد برآورد شده است.
با توجه به اين كه حزب حاكم در مناطق روستايي ژاپن از محبوبيت كامل و بي رقيبي برخوردار است، هر دو حزب تلاش مي كنند تا فعاليت هاي اصلي خود را در مناطق شهري و به خصوص شهرهاي بزرگتر متمركز كنند. رأي دهندگان شهري جوان تر هستند و ميزان وابستگي آنها به حزب ليبرال دموكرات كم تر است و بسياري از آنان كاملا بلاتكليف هستند. كويزومي با تلاش براي نشان دادن چهره اي «اصلاح گر» از حزب خود درصدد به دست آوردن رأي جوانان است. با توجه به اين كه اولين باري است كه برنامه هاي اصلاحات سياسي و اقتصادي نخست وزير در طول دوران حكومتش مورد قضاوت قرار مي گيرد، يك پيروزي قاطع براي او اختيار لازم را براي مقابله با جنبش هاي ضداصلاحات را، به خصوص در حزب متبوع خودش به او خواهد داد.

اصلاحات، داعيه اصلي هر دو حزب

اما اصلاحات كه داعيه اصلي كويزومي از زمان به قدرت رسيدن او بود، حربه تبليغاتي اصلي حزب رقيب نيز هست. گرفتن قدرت تصميم گيري از ديوان سالاران وباز گرداندن آن به سياست مداراني كه مستقيما از سوي مردم انتخاب مي شوند از وعده هاي اصلي حزب دموكراتيك است كه در مانيفست آنها نيز آمده است از طرفي ليبرال دموكرات ها نيز قول خصوصي سازي بسياري از سازمان ها و ادارات عمومي براي ارائه خدمات بهتر را از اهداف اصلاحات اداري خود اظهار كرده اند. اصلاحات اقتصادي نيز موضوع تعيين كننده ديگري در مبارزات بين دو حزب است. هر دو حزب قول داده اند تا مخارج عمومي را كاهش دهند و نرخ رشد اقتصادي ژاپن را كه با كاهش روبه رو شده به سطح مناسبي برسانند.رايگان كردن بزرگراه ها در ژاپن كه نرخ آنها بسيار گران است از وعده هايي است كه حزب دموكراتيك داده و با مطرح كردن اين موضوع ملموس و مردم پسند توانسته توجه بيشتري را جلب كند با وجود اينكه احزاب ديگر اين طرح را غيرواقعي مي دانند، اين حزب وعده داده است كه در صورت گرفتن حاكميت در طول سه سال بزرگراه ها را رايگان كند.
اصلاحات اجتماعي نيز در برنامه هر دو حزب اهميت ويژه اي دارد. هر چند كه ژاپن از لحاظ امنيت اجتماعي وضعيت قابل قبول و مناسبي دارد، اما به اين دليل كه موضوعات اجتماعي براي مردم عادي مهم است، احزاب رقيب در اين زمينه نيز برنامه هايي را اعلام كرده اند. هر دو حزب وعده داده اند كه نرخ جرم و جنايت را در اين كشور كاهش دهند. حزب حاكم گفته كه در طول سه سال آينده نيروي پليس را افزايش خواهد داد و ورود مهاجران خارجي را به اين كشور را كه يكي از دلايل اصلي جرايم در اين كشور است به شدت كنترل خواهد كرد. دموكراتيك ها نيز در نظر دارند در صورت به قدرت رسيدن در چهار سال آينده تعداد افراد پليس را به 30 هزار تن برسانند و مجازات تخلفات اجتماعي را تشديد كنند. اصلاحات قانوني موضوع مشترك ديگر بين دو حزب رقيب است. ليبرال دموكرات ها متعهد شده اند كه پيش نويس اصلاح شده قانون اساسي را در جهت تقويت قدرت دفاعي و نظامي ژاپن تا سال 2005 ارائه دهند. حزب دموكراتيك نيز وعده بازنويسي قانون را تا پايان سال 2004 داده است.
به نظر مي آيد در زمينه اصلاحات اقتصادي اجتماعي و قانوني هر دو حزب خطوط مشتركي را دنبال مي كنند و البته اين مسئله كار را براي حزب دموكراتيك در جهت رقابت با حزب حاكم مشكل خواهد كرد. كارشناسان نيز نداشتن نقد جدي بر رويه حزب ليبرال دموكرات را ضعف اصلي حزب دموكراتيك ژاپن دانسته اند.شايد رابطه آمريكا با ژاپن و در پي آن فرستادن نيرو به عراق از موضوعات جنجالي و مورد بحث ميان دو حزب باشد. رابطه برابر و عدم پيروي چشم بسته از آمريكا، بزرگ ترين هم پيمان ژاپن، از وعده هاي سياست خارجي حزب دموكراتيك است.كان مي گويد كه حزب دموكراتيك نيز مانند حزب حاكم، آمريكا را بزرگ ترين شريك و دوست ژاپن مي داند اما بايد با دوست در مورد انديشه هاي خود رك گويي كند. وي همچنين گفته است كه با توجه به اينكه جنگ عراق بر محور سازمان ملل متحد نبوده است، ژاپن نبايد به عراق نيرو اعزام كند. اين در حالي است كه دولت تصميم گرفته در طول سال جاري و آينده و تحت عنوان كمك به بازسازي عراق به اين كشور نيروي نظامي اعزام كند. اما كان اعلام كرد كه اگر حزبش در انتخابات پيروز شود از اين اقدام جلوگيري خواهد كرد. او حتي از اين هم فراتر رفته و در سخنراني اخيرش در جريان تبليغات انتخاباتي در استان اوكيناوا اعلام كرده است كه انتقال نيروهاي آمريكايي مستقر در ژاپن به خارج از اين كشور از سياست هاي دولت او خواهد بود. اين موضوع سبب شده كه مقام هاي حزب حاكم ژاپن از وي انتقاد كنند و ادعا كنند كه كان چيزي درباره اهميت رابطه توكيو _ واشنگتن نمي داند.
با تمام اين اوصاف و با در نظر گرفتن اين موضوع كه سياست هاي حزب دموكراتيك تفاوت هاي اساسي با حزب حاكم ندارد، شايد تنها موضوعي كه اين انتخابات را بيش از پيش مورد توجه قرار مي دهد ظهور و حضور حزبي جديد و شروع دو حزبي شدن ژاپن باشد. كارشناسان مي گويند شركت مردم در انتخابات به ويژه در شهرهاي بزرگ نشانگر ميزان اهميتي است كه مردم ژاپن براي اين پديده جديد قائل خواهند شد. به گفته آ نها حضور بيشتر مردم پاي صندوق هاي رأي به ويژه افرادي كه از حزب خاصي پشتيباني نمي كنند، مي تواند احزاب مخالف به ويژه حزب دموكراتيك را به سوي كسب آراي بيشتر و آينده اي «دموكراتيك تر» اميدوار كند.

---

معرفي سايت مرتبط با اين مقاله